| Okładka | Opis |
 |
|
Mapa chaosu stanowi zwieńczenie Trylogii wiktoriańskiej Felixa J. Palmy, idealnie rozwijając i puentując wydarzenia jakie miały miejsce w poprzednich tomach. Jest również bardzo dobrym podsumowaniem cyklu, gdyż wyjaśnia wszelkie wątpliwości dotyczące wykreowanego świata, jakie mogły się zrodzić w czytelniku podczas lektury Mapy czasu i Mapy nieba.
Konsekwentnie względem poprzednich części światem przedstawionym jest dziewiętnastowieczny Londyn, rozszerzony jedynie o kilka okolicznych miejscowości. Jednak tym razem nie jest to tylko jeden Londyn, a kilka jego kopii w równoległych rzeczywistościach. Przedstawione miasta się między sobą, podobnie jak współistniejące ze sobą światy. Niekiedy są znikome, dotycząc jedynie dróg jakimi potoczyły się losy bohaterów, kiedy indziej mamy do czynienia z ogromnym przeskokiem technologicznym i mentalnym ludzkości. Niezależnie od tego, scenerie rozgrywających się wydarzeń są zawsze przedstawione w dokładny i bardzo sugestywny sposób, który pozwala w pełni je zwizualizować.
Akcja powieści ponownie skupia się wokół Herberta G. Wellsa, a właściwie wokół kilku jego alternatywnych kreacji. W świecie, który znamy z poprzednich części jest on pisarzem znanym dzięki Wehikułowi czasu i Wojnie światów. Drugim równie ważnym wcieleniem pisarza jest to, z jakim mamy do czynienia po „Drugiej stronie”, najbardziej zaawansowanym technologicznie świecie wśród wszystkich równoległych rzeczywistości. Tamtejszy Wells jest genialnym biologiem, w którego ręce złożono odkrycie ratunku dla zmierzającego ku zagładzie świata.
W każdej z alternatywnych rzeczywistości, jakim mamy okazję się przyjrzeć występują znane nam już postacie. Oprócz Herberta G. Wellsa, spotkamy jego małżonkę Jane, Montgomery'ego Gilmore'a czy Corneliusa Claytona. Poznajemy dwie panie Wells, pierwsza z nich jest małżonką naukowca i podobnie jak on poświęca się pracy badawczej, druga jest przedstawioną już wcześniej żoną pisarza. Obie kobiety pełnią różne role w społeczeństwie, jednak dla obydwu najważniejsze jest wspieranie męża w jego działaniach. W Mapie chaosu mamy okazję przyjrzeć się przeszłości agenta Claytona, dzięki czemu jesteśmy w stanie lepiej go zrozumieć. Grono autentycznych postaci, jakie przewijają się przez kolejne tomy Trylogii wiktoriańskiej rozszerzone zostało przez kolejnych pisarzy: Arthura Conana Doyle'a czy Lewisa Carolla. Obaj mają w powieści ważną rolę do odegrania, pierwszy dzięki swemu zamiłowaniu do spirytyzmu, drugi zapoczątkował podróże przez równoległe światy.
Na uwagę zasługuje przedstawienie relacji między poznanymi postaciami. Trudno nie być pod wrażeniem ogromnej siły płomiennej miłości jaka połączyła Montgomery'ego Gilmore'a i Emmę Harlow. Równie wzruszające jest dojrzałe i stonowane uczucie łączące Wellsów, zarówno tych pochodzących z „Drugiej strony”, jak i obecnych w świecie, w którym rozgrywa się znaczna część fabuły powieści. Nie mniej uwagi poświęcono w książce prawdziwej przyjaźni, jaka połączyła Herberta G. Wellsa i Gilmore'a. Przedstawienie tak silnych i złożonych więzi między bohaterami służy skonfrontowaniu ich ze światem „Drugiej strony”, w której wysoce zaawansowane społeczeństwo odrzuciło wszelką przypadkowość, w tym tę związaną z odczuwaniem i przeżywaniem emocji. Taki zabieg rodzi pytania i zmusza do zastanowienia się, między innymi nad tym jak ważne w życiu są prawdziwie głębokie relacje, jakie jesteśmy w stanie nawiązać z innymi.
Sposób prezentowania fabuły jest identyczny z tym, z jakim mieliśmy do czynienia w Mapie nieba. Po raz kolejny natrafimy na szkatułkową konstrukcję przedstawianej fabuły i choć tym razem historie toczą się równolegle, silnie się ze sobą wiążąc, to jednak wciąż są uwikłane jedne w drugich. Narrator, którego tożsamość mamy w końcu okazję poznać, porzucił zupełnie tendencję do snucia opowieści i przedstawia wydarzenia w bardziej bezpośredni sposób. Ma to wpływ na tempo i dynamikę akcji, która jest zadowalająca i nie pozwala na nudę. Odbiło się to również na języku, jakim napisana jest powieść. Znajdziemy tu znacznie mniej niż w pierwszym tomie pełnych niezwykłego uroku porównań, w zamian za to otrzymując większą ekspresyjność oraz lepsze i bardziej sugestywne odzwierciedlenie emocji, z jakimi mierzą się bohaterowie.
Mapa chaosu przynosi odpowiedzi na pytania dotyczące przedstawionego w Trylogii wiktoriańskiej świata, który poznajemy w najdrobniejszych szczegółach odkrywając przy okazji jego istotę. Jednak wydźwięk tej książki jest znacznie bardziej uniwersalny, gdyż powieść niosąc odpowiedzi, stawia kolejne pytania. Nie trudno jest wyobrazić sobie, że przedstawiona rzeczywistość wcale nie musi być tylko wymysłem autora, a stąd już tylko krok od zastanowienia się nad pytaniem gdzie leży istota wszechświata.
Ocena: 8/10
Mapa chaosu to bardzo dobre zwieńczenie Trylogii wiktoriańskiej, w przeciwieństwie do poprzednich tomów zmusza do myślenia, jednak brakuje w niej tego niesamowitego uroku jakim emanowała Mapa czasu.
Za książkę serdecznie dziękuję wydawnictwu Sonia Draga.